Prawo autorskie w odniesieniu do utworów i patenty na wynalazki to bodaj dwa najbardziej znane rodzaje praw własności intelektualnej. Stąd większość osób, zastanawiając się nad sposobami ochrony gier komputerowych, pyta zwykle czy grę komputerową chroni się prawem autorskim czy patentem.
Czy gra komputerowa jest chroniona prawem autorskim? Odpowiedź na to pytanie jest dość złożona.
Gra komputerowa jako przedmiot prawa autorskiego
Od czego warto zacząć, to to, że gdy mówimy o grze komputerowej z punktu widzenia prawa, to zwykle mamy na myśli zbiór bardzo wielu materiałów i utworów. A nie jeden utwór o nazwie „gra komputerowa”.
Dodatkowo, każdy z elementów gry może być chroniony na innych zasadach. Zdecydowanie nie każdy z nich będzie mieścił się w kategorii „utworu” według prawa autorskiego.
Co z tego wynika?
Te elementy, które nie stanowią utworów (np. tytuł gry, nazwy bohaterów, mechanika) nie będą chronione automatycznie od chwili ich stworzenia, a już na pewno nie na podstawie przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ale możliwe, że będą one mogły uzyskać ochronę na podstawie innych przepisów i na innych zasadach.
Na przykład jako znaki towarowe.
Natomiast te elementy gry, które kwalifikują się jako utwory, będą chronione przez prawo bez konieczności spełniania jakichkolwiek dodatkowych formalności, np. rejestracji czy utrzymywania poufności.
Jak zastrzec prawa autorskie do gry
Uzupełniając, to co zostało napisane powyżej, warto zapamiętać, że według polskiego prawa: ochrona tych elementów gry, które stanowią utwór, nie wymaga rejestracji ani spełnienia innych wymogów formalnych.
Jak zapewne jednak wiesz, nie we wszystkich krajach przyjęto taki sam model.
Przykładowo, w USA utwory również chronione są od chwili ich stworzenia. Jednak ich rejestracja jest wymagana na przykład wtedy, gdy chcesz dochodzić zapłaty odszkodowania przed sadem za nielegalne wykorzystanie Twojego utworu.
Istnieją też takie elementy gry, które utworami nie są, ale możliwa jest ich ochrona.
Za przykład tu mogą posłużyć takie elementy jak tytuł gry czy nazwy postaci, które mogą być chronione jako znaki towarowe, lecz wymaga to ich uprzedniej skutecznej rejestracji w we właściwym urzędzie patentowym.
Przykłady elementów gry wymagających rejestracji i tych chronionych automatycznie,
na mocy przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Gra komputerowa jako utwór w polskim prawie autorskim
Oto jak to jest, gdy mówimy o polskim systemie prawa i utworach, do których stosuje się polskie prawo.
Z punktu widzenia polskiego prawa autorskiego (a także wielu innych, choć nie wszystkich, systemów prawa), gra (jako całość) nie jest uważana za oddzielny utwór.
Jest to więc sytuacja odmienna od chociażby filmu, który podobnie jak gra jest tworzony przez zespół ludzi i składa się z wielu elementów – scenariusza, animacji, zdjęć, tytułu, wykonań artystycznych, itp. Pomimo jednak tych podobieństw, ochrona filmu jako całości wynika wprost z ustawy, a gry – nie.
Ma to szereg praktycznych konsekwencji.
Po pierwsze, wymaga od nas dużo większej dokładności przy tworzeniu umów dotyczących nabywania czy licencjonowania praw autorskich „do gry”.
Przykładowo, nie możemy w umowie ograniczyć się do stwierdzenia, że twórca gry przenosi na studio gamingowe „prawa autorskie do gry komputerowej”. Zamiast tego, musimy w umowie dokładnie opisać jakie elementy (utwory) składają się na taką grę (np. kod źródłowy, grafiki, animacje, scenariusz, itp.)
Po drugie, brak postrzegania gry jako oddzielnego, całościowego utworu sprawia, że ochronie mogą wymykać się te elementy gry, które nie spełniają definicji utworu.
Tutaj doskonałym przykładem jest mechanika gry, która na gruncie polskiego prawa w przeważającej większości przypadków nie jest chroniona. Co oczywiście może martwić, szczególnie twórców gier typu casual gaming.
Warto wiedzieć, że istnieją też systemy prawa, które prezentują zupełnie inne podejście do gier jako utworów. Przykładem jest choćby system właściwy dla ustawodawstw Stanów Zjednoczonych. Tam mechanika wykorzystana w grze może podlegać ochronie z ustawy.
Prawna definicja gry komputerowej
Podsumowując, to co zostało już napisane powyżej: w polskim prawie nie została, póki co, stworzona definicja legalna gry komputerowej. Nasz ustawodawca nie zdecydował się tego uczynić.
Idąc dalej, przepisy polskiego prawa autorskiego nie są dostosowane do specyfiki gier komputerowych i kolektywnego sposobu ich tworzenia.
Przykładem na to może być także to, że wiele utworów wykorzystywanych w grach jest udostępnianych jedynie na licencji, którą to licencję na podstawie polskich przepisów można wypowiedzieć po 5 latach.
To źle wpływa na bezpieczeństwo obrotu, a więcej o tym przeczytasz w naszym poprzednim wpisie.
Prawo gier komputerowych
Jest to tylko kilka z wielu powodów, dla których mówi się, że zarabianie na tworzeniu i sprzedaży gier komputerowych jest działalnością dość słabo uregulowaną i czasem przypomina spacer po linie z zawiązanymi oczami.
Warto wiedzieć, że jeśli marzymy o globalnej dystrybucji gry, albo choćby o międzynarodowej, to pod uwagę należy brać nie tylko przepisy dotyczące ochrony gier, ale też ich sprzedaży.
Podobnie jak w przypadku przepisów dot. IP, różnią się one od kraju do kraju. Więcej o tym przeczytasz w naszym wpisie dot. sprzedaży gier w obcych krajach.
Jakie elementy gry chronione są prawem autorskim
Wracajmy jednak do tematu. Wiemy już, że niektóre elementy gry są chronione prawem autorskim. Które z nich?
Przede wszystkim będą to te „klasyczne” utwory składające się na grę. Są to wszystkie utwory literackie obecne w grach (np. scenariusz), utwory graficzne, muzyczne (soundtrack), filmy (cut sceens, trailery). Mogą to być nawet czcionki.
O czym warto jednak pamiętać, to to że nawet jeśli dany element gry jest chroniony prawem autorskim, to niekoniecznie ochrona ta będzie przysługiwała producentowi gry. Pamiętaj, że w grze często wykorzystywane są utwory „cudze”, czyli np. te pochodzące z baz utworów stockowych.
Prawem autorskim chronione jest również oprogramowanie.
Jeśli interesuje Cię temat IP w grach,
sprawdź naszą książkę
Czy gra komputerowa jest programem komputerowym?
Gra komputerowa jako całość raczej nie powinna być określana jako program komputerowy. Gra jest w końcu czymś o wiele większym i bardziej skomplikowanym niż samo oprogramowanie.
Nie zmienia to jednak faktu, że oprogramowanie będące częścią gry, jest chronione prawem autorskim. Wynika to wprost z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w której nasz ustawodawca wprost stwierdził, że oprogramowanie jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego.
Aby je chronić nie jest więc potrzebne zachowanie jakichkolwiek dodatkowych formalności.
Czy grę można opatentować?
Gry nie można opatentować. A przynajmniej nie w całości. Niektóre studia decydują się na opatentowanie części mechaniki ich gier.
Aby dane rozwiązanie mogło zostać opatentowane niezbędne jest nie tylko złożenie stosownego wniosku o rejestrację, ale również spełnienie ustawowych przesłanek. Takie rozwiązanie musi mieć cechy nowości. No i być właśnie rozwiązaniem. To jest rozwiązywać jakiś ściśle określony problem. Dlatego nie każda mechanika gry będzie spełniać warunki zdolności patentowej.
Pamiętaj też, że zgłoszenie wniosku patentowego wiąże się z koniecznością ujawnienia opisu patentowanego pomysłu. Stąd nie każdy producent decyduje się na ochronę patentową swoich rozwiązań i czasem woli chronić ją jako tajemnicę swojego przedsiębiorstwa.
Kto jest właścicielem praw autorskich do gry
Teraz robi się ciekawie. Wiemy już co w grze możemy chronić. Ale kto może na tej ochronie zyskać, czyli kto jest właścicielem praw autorskich do gry – tudzież jej elementów.
Prawa do (elementów) gry pierwotnie posiadają ich twórcy. Tak jest co do zasady, wyjątkiem może być sytuacja pracowniczych utworów w odniesieniu do programów komputerowych.
Jeśli gra tworzona jest w sposób „nieformalny” (np. w czasie game jamu) to zwykle mamy do czynienia ze współtwórstwem (elementów) gry.
Ponieważ zarządzanie i obracanie na rynku utworami, które mają wielu właścicieli praw autorskich byłoby skomplikowane i wymagało ich jednomyślności, gry, które są dystrybuowane na rynku mają zwykle jednego właściciela. Właścicielem tym jest zazwyczaj studio gamingowe, a dokładniej spółka lub podmiot działający w innej formie prawnej, zależnie od sytuacji.
W Polsce studia gamingowe działają zwykle w formie spółki z o.o. lub spółek akcyjnych. Ale nie ma tu jakiś ograniczeń formalnych.
Co studio może zrobić z prawami autorskimi do gry
Studia stają się jedynymi właścicielami praw do (elementów) gry, ponieważ prawa te nabywają od ich twórców (pracowników, współpracowników, podwykonawców).
Prawa te są nieograniczone w czasie i studio może dowolnie nimi obracać. Granice ich praw wyznacza jednak zawsze treść umowy zawartej z twórcami oraz przepisy prawa autorskiego. Więcej o obrocie prawami autorskimi przeczytasz w naszym wpisie: Jak nabywać assety studia gamingowego?
Czy symulatory są chronione prawem autorskim
To czy symulator – czy też jego elementy – są chronione prawem autorskim, zależy od charakteru tej gry. W dużej ilości przypadków, będą one mieściły się w definicji utworu i w związku z tym będą chronione z mocy prawa.
Jeśli elementy symulatora są tworzone na bazie (jako opracowania) istniejących już przedmiotów i przedstawień (np. istniejących maszyn), to nie jest to przeszkodą w ich ochronie. Warunkiem jest, aby tworzone na itakiej bazie elementy gry były dostatecznie twórcze.
Na marginesie warto dodać, że robiąc opracowania trzeba uważać, aby nie naruszyć cudzych praw autorskich. W szczególności, przy tworzeniu symulatorów w oparciu o prawdziwe przedmioty, należy wpierw uzyskać licencję na takie wykorzystanie.
Dotyczy to zarówno kształtu i ogólnego wyglądu takich inspiracji (samochodów, maszyn, broni), ale też wykorzystywanych w nich znaków towarowych.
O znakach towarowych przeczytacie więcej w naszym poprzednim poście, w naszej książce oraz w webinarze, który znajdziecie w naszym sklepie.
Sprawdź nasz webinar poświęcony znakom towarowym w grach.
Jak możemy Ci pomóc?
Potrzebujesz pomocy przy ochronie Twojej gry? Planujesz zarejestrować znak towarowy? Prowadzisz studio gamedev i poszukujesz wsparcia prawnego?
Skontaktuj się z nami. Zajmujemy się tym na co dzień. Specjalizujemy się w obsłudze spółek gamingowych na polskim rynku. Pomagamy nie tylko w sprawach dotyczących własności intelektualnej, ale również w organizacji studia od strony prawnej oraz w sporach sądowych.
***
JAK NABYWAĆ ASSETY STUDIA GAMINGOWEGO
Studio gamingowe, które poważnie myśli o dystrybucji gier, powinno dbać o zabezpieczenie swojej własności intelektualnej. Czyli przede wszystkim skutecznie nabywać prawa autorskie i pokrewne od ich autorów i podwykonawców.
Czym jest własność intelektualna studia gamingowego?
Jeśli odnosimy się do tworzenia gier, to własnością intelektualną studia gamingowego są wszelkie prawa do utworów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wynalazków i tym podobnych dóbr związanych z: assetami gier, logo (tzw. znaki towarowe), oprogramowaniem, silnikami … [Czytaj dalej…]
