Kara umowna to bardzo skuteczny sposób na dyscyplinowanie kontrahentów. Trzeba jednak pamiętać, że nie jest ona lekiem na wszystko. Nie sprawdzi się na przykład w przypadku nieterminowej zapłaty faktury.

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego (KC), karę umowną można zastrzec jedynie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego.

Art.  483 KC [Kara umowna]

§  1. Można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

§  2. Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej.

Obowiązek zapłaty wynagrodzenia, w tym należnego na podstawie umowy i wynikającego z wystawionej przez Ciebie faktury, niewątpliwie zalicza się do grupy zobowiązań pieniężnych.

W związku z tym nie istnieje możliwość skutecznego zastrzeżenia kary umownej na wypadek braku zapłaty takiego wynagrodzenia ani też jego nieterminowej zapłaty. Nasz ustawodawca uznaje, że dostateczną rekompensatą na nieterminową zapłatę wynagrodzenia jest możliwość dochodzenia odsetek za opóźnienie.

Jeśli nie kara umowna, to co? – jak ustrzec się przed brakiem zapłaty?

Jeśli jako wykonawca obawiasz się, że może zaistnieć zwłoka lub choćby opóźnienia w zapłacie należnego na Twoją rzecz wynagrodzenia, albo że w całości nie zostanie ono zapłacone pomimo tego, że Ty wykonasz całość swoich prac, to warto rozważyć inne mechanizmy.

Jedną z najpowszechniejszych metod mitygowania ryzyka nierównomiernego zaangażowania kontrahentów w wykonanie umowy jest rozbicie płatności na raty. Możesz umówić się, że wynagrodzenie będzie wypłacane sukcesywnie wraz z rozwojem projektu lub osiągania kolejnych kamieni milowych. Można nawet zaproponować taki harmonogram płatności, aby największa część wynagrodzenia została wypłacona na początku współpracy. Wszystko zależy od charakteru Waszego projektu i otwarcia na negocjacje.

Jeśli Wasza umowa dotyczy przeniesienia praw autorskich na zamawiającego, możesz zabezpieczyć się dodatkowo w sposób związany właśnie z tym, pożądanym dla Twojego kontrahenta skutkiem. W umowie można (a wręcz warto dokładnie) wskazać moment, w którym dochodzi do przeniesienia majątkowych praw autorskich na zamawiającego.

Podlegać to może negocjacjom, gdyż strony mają tu przeciwne interesy, a w Twoim interesie jako twórcy, który realizuje zamówione prace oczekując za nie zapłaty, jest ustalenie, że zamawiający nabędzie prawa autorskie do przekazanych mu utworów dopiero w chwili dokonania zapłaty całości wynagrodzenia na Twoją rzecz.

Ponadto, zawsze można negocjować i wprowadzić innego rodzaju zabezpieczenia przed brakiem płatności – na przykład dodatkowego dłużnika (poręczenie) lub zabezpieczenia rzeczowe (zastaw, hipotekę), weksel lub przewłaszczenie na zabezpieczenie.

Są to jednak mechanizmy rzadziej spotykane w tego rodzaju umowach. Niemniej jednak czasem warto się do nich odwołać.

Więcej o karach umownych przeczytasz w naszym innym wpisie.